Yirmi birinci yüzyılın politik gidişatını belirleyecek en önemli unsurlardan birisi kuşkusuz ekolojik felaketler ve bunlara karşı verilen kolektif tepkiler olacak. Sınıf savaşı, sermaye birikiminin dayanakları, kendini dayatan ataerki ve ırkçılık, giderek saldırganlaşan emperyalizm – kısacası kapitalist toplumun bütün çelişkileri yaşamın bu maddi zemininde ve onun dönüşümünde yoğunlaşmış olarak karşımıza çıkıyor. Kapitalizmin yarattığı sosyal ve ekolojik tahribat karşısında geniş kitlelerde müesses nizamdan, mevcut demokrasi tahayüllerinden ve politik araçlardan kopuş emareleri gözlemleniyor. Bu bağlamda bir yandan ekofaşizmin ayak sesleri yükselirken, diğer yandan sistem değişikliği fikri de – hegemonik olmamakla beraber – giderek bilince çıkıyor. Fakat mevcut yıkım koşullarında bunun nasıl gerçekleşeceği sorusuna verilen cevaplar yeterince doygunluğa ulaşmış değil.
Kendi tarihini eleştirel bir yaklaşımla ele alan Marksistler açısından artık gelişkin bir Marksist ekoloji yazınının varlığından söz edilebilir. Marksist ekoloji ya da Ekomarksizmin, kapitalizmin ekolojik yıkımını, kapitalizmden sosyalizme geçiş sorunlarını, ekolojik çöküş koşullarında uyum, ekolojik restorasyon ve sosyalist inşayı birlikte nasıl ele alacağı güncel devrim tartışmaları için de belirleyici olacak.
Abstrakt Dergi ve Polen Ekoloji Kolektifi’nin ortaklaşa hazırlayacağı Kapitalizm ve Ekolojik Yıkım: Mücadele Yolları ve Alternatifler başlıklı bu dosyada hem ekolojik mücadelenin güncel sorularına Marksist bir perspektiften yanıtlar önermeyi, hem de devrim ve sosyalizm tartışmalarının bu kritik boyutunu derinleştirmeyi hedefliyoruz. Öte yandan bu dosyanın, küresel ekoloji hareketinde liberalizmin hegemonyasını kıracak teorik ve örgütsel diyaloğun kurulmasına katkı sağlamasını umuyoruz.
Aşağıdaki önerilen başlıklar ve buna sizin ekleyeceğiniz yeni sorularla zengin bir içerik oluşturmayı planlıyor, gerek yerel ve küresel çevre hareketlerine, gerek de sosyalist harekete ufak da olsa bir katkı sağlamayı ümit ediyoruz.
- Ekolojik yıkımın güncel boyutları ne? Bu yıkım kapitalizmin bir krizi olarak ele alınabilir mi?
- İnsan ve insan dışı doğal yaşamın ekolojik koşulları hızla tahrip eden bu yıkım ne tür politik risk ve imkânları beraberinde getiriyor?
- Emareleri giderek yaygınlaşan ekofaşizmin karşısında sosyalist mücadelenin araçları, ittifak tabanı, taktik ve stratejileri ne olabilir?
- Küçülme, müşterekler siyaseti, iyi yaşam (buen vivir), toplumsal ekoloji, komünalizm ve benzeri yaklaşımlar kapitalizme alternatif teşkil ediyor mu? Bu ekoller ile sosyalist mücadele arasındaki kuramsal ve pratik ilişki hangi imkân ve gerilimleri içeriyor?
- Geçmişten günümüze ekolojik hareketlerin diğer toplumsal mücadele alanlarıyla ilişkisi nasıl olagelmiştir? Coğrafyamızda ekolojik hareketin güncel durumu nedir ve örgütlenme tartışmaları nelere yoğunlaşmaktadır?
- Pratikte sosyalizm deneyim ve girişimlerinin (Sovyetler Birliği, Çin Halk Cumhuriyeti, Küba, Venezuela) ekolojik karnesi bize ne söylüyor?
- Sosyalist tahayyül ‘üretimci’ midir? Bunun yerine bölüşümü önceleyip, yetinmeyi vurgulayan yaklaşımlar üretim tarzına dair ne söylüyor? Kapitalizm yıkılmadan onun ötesine geçilebilir mi?
- Adil dönüşüm, iklim adaleti, iklim borcu ve ekolojik borç, iltica dalgaları güncel tartışmaların neresinde duruyor? Ekolojik yıkımı yavaşlatma aciliyeti bağlamında bu başlıklar nasıl değerlendirilebilir?
- Ekolojik çöküşte gıda, su, enerji sistemleri nasıl dönüştürülmeli? Ekolojik çöküş koşullarında sosyalizmin bu alanlarda verdiği cevap nasıl değişmeli? Teknoloji, planlama ve ölçek tartışması bu alanlar için nasıl yapılmalı?
- Ekolojik yıkımın kadınlar üzerindeki etkisi nasıl daha farklı olmaktadır? Marksist ekoloji ve diğer akımlar kadınların ekolojik çöküşten etkilenme ve mücadelede özne olmasına nasıl yaklaşır?
- Ekolojik çöküşe dair bilgi üretiminin kurumsal yapısı ve fiili mücadele arasında nasıl ortaklıklar ve gerilimler mevcut? Bunlar nasıl aşılabilir, değerlendirilebilir?
- Marksist ekoloji insan dışı canlıları nasıl ele alır, biyoçeşitlilik kaybı, hayvan özgürlüğü ve veganizme dair nasıl bir perspektif sunar?
- Ekolojik çöküş koşullarında kentler nasıl yeniden planlanmalı? Kapitalizmin yeni kent-kır ayrımları nasıl aşılabilir? Yaban hayatla temas içindeki insan yaşam alanlarının neden olduğu salgınlar nasıl önlenebilir?
Son yazı gönderme tarihi: Türkçe yazılar için 30 Ekim 2021, yabancı dilde yazılar için ise (çeviri süresi de gözetilerek) 15 Ekim 2021.
Dosya yayın tarihi: 1 Kasım 2021
Dosya Editörleri: Güney Işıkara, Cemil Aksu, Onur Yılmaz
Hazırlayacağınız makalelerde temel perspektif, kaynakça ve referanslar için Abstrakt Dergi’nin yayın politikasını ve yazım kurallarını (http://www.abstraktdergi.net/yazarlara/) esas alırsanız memnun oluruz.
Katkılarınızı bekliyoruz.
E-posta: abstraktdergi@gmail.com